Steenuil met muis als prooi
We wonen nu bijna 23 jaar in dit mooie dorp. In de eerste jaren, wanneer ik op een windstille avond in februari door en rond het dorp fietste , hoorde ik minimaal zo’n 15 verschillende Steenuilen roepen. In die tijd van het jaar verdedigen de mannetjes hun territorium en in het vroege voorjaar begint dan de paring, het eieren leggen en het broeden.
Wanneer ik nu hetzelfde rondje fiets is er van het aantal roepende uilen nog geen derde meer over.….
Steenuilen kun je vaak ook overdag zien, i.t.t. kerkuilen die voornamelijk s’ nachts aan het jagen zijn. Het aantal plekken waar je nu nog zonnende Steenuiltjes kunt zien is op de vingers van één hand te tellen. Wat is hier aan de hand?
Kerkuil
Er zijn diverse doodsoorzaken bekend bij Steenuilen:
- verkeer: met name jonge Steenuilen die al rond kruipen of vliegen zitten dikwijls in de zomer bij de weg om dode insecten te eten, totdat ze zelf onder een auto komen. Dat is met name de reden geweest, dat een klein groepje mensen waaronder ikzelf broedkasten voor Steenuilen hebben geplaatst op plekken die wat verder van de wegen af liggen.
- Predatie door roofdieren als de Steenmarter; door het zich verder verspreiden van met name Steenmarters in ons land, is dat een bedreiging voor Steenuilen. Wat we daar aan kunnen doen is bijvoorbeeld de broedkasten “ marterproef” te maken, zodat marters met hun lange lichaam zich niet meer naar binnen kunnen dringen.
Steenmarter
- Afnemend voedselaanbod: Kerkuilen eten bijna zonder uitzondering, net als bv. Torenvalken: muizen. Steenuilen eten die ook maar eten ook regenwormen en insecten, vooral de wat grotere insecten. Daar zit meteen ook een groot probleem: Zoals bekend zijn we in ons land t.o.v. zo’n 30 jaar geleden meer dan 75% van alle insecten kwijt geraakt. Grootste oorzaak: allerlei pesticiden, met als meest funeste de zogenaamde neonicotinoïden, waarbij dikwijls het zaaizaad al met dit insecten dodende spul wordt omhuld, zorgen voor een massale sterfte onder insecten en daarmee verdwijnt een voedselbron voor veel vogels ( de vele trekvogels uit Afrika die bij ons komen broeden leven bijna allemaal van insecten).
Gekraagde Roodstaart, één van de trekvogels uit Afrika die in Nederland broedt en insecten eet
Dit probleem wordt al geruime tijd onderkend en diverse middelen zijn al verboden. Hopelijk volgen er meer.
- Muizen en rattengif: in bepaalde jaren komen er meer muizen voor dan in andere jaren.
Bruine Rat
Vorig jaar was een jaar met extreem veel muizen. Dat is leuk voor de jagers als uilen, ooievaars, reigers, roofvogels en marters en huisdieren als katten. Alleen mensen hebben er vaak last van omdat ze er bv. gewas schade van ondervinden en veel particulieren willen ze liever niet in hun huizen of schuren. Sommige mensen kiezen er dan voor om muizen en rattenkorrels te kopen; die zitten in een doosje waar alleen muizen en ratten naar binnen zouden kunnen lopen. De gifkorrels zorgen ervoor dat een muis van binnen uit wegteert. Vaak zitten er bloedverdunners in de middelen. Helaas, veel andere kleine dieren, kunnen de verpakking op zo’n doosje niet lezen en kunnen ook bij het gif komen. Daarbij komt dat muizen dikwijls korrels naar buiten slepen. Door gif aangetaste muizen en ratten zwalken nog even doodziek rond voordat ze het loodje leggen en zijn een makkelijke prooi voor alles wat muis eet.
Zo heb ik dode Steenuilen gevonden waar uiterlijk niets aan te zien is. Nadat ze door een dierenarts werden onderzocht, bleek dat al het bloed van zo’n dode uil naar 1 plek van het lichaam was gezakt, ten gevolge van het eten van knaagdieren die gifkorrels hadden gegeten. Oftewel door het doden van muizen en ratten met gifkorrels doden we ook vogels en zoogdieren, die de vijand zijn van ratten en muizen.
het ringen van jonge Steenuiltjes gaat hopelijk niet tot het verleden behoren….
Als ik kijk naar het aantal broedkasten dat er nu in en rond Zalk hangen op de erven van veel mensen, is dat fantastisch! Op deze manier verschaffen we deze schitterende vogels ( en muizeneters bij uitstek) een veilige plek om te broeden. Vergeleken met enkele andere plekken in ins land waar ook diverse kasten hangen voor Steenuilen , zouden we hier ook een toename moeten zien van het aantal uilen (met name Steen en Kerkuilen). Het tegenovergestelde is echter het geval. Het lijkt er op dat we op deze manier onze uilen kwijt raken. Wat kunnen wij daar als bewoners van Zalk aan doen?
Daarom de volgende oproep: Mocht u zelf wel eens gebruik maken van muizen,- of rattengif, zou u daar in de toekomst zoveel mogelijk vanaf willen zien? In eerste instantie het doden van ratten en muizen overlaten aan hun natuurlijke vijanden en dat zijn er heel veel. Verder: gebruik maken van andere manieren van muizen en ratten doden door het gebruik van natuurlijke vangmethoden als al dan niet elektrische muizenvallen (wel uitkijken waar je die plaatst voor er wat in komt, dat je niet graag dood ziet gaan…) en, bij een muizenplaag gebruik maken van middelen die in elk geval niet schadelijk zijn voor vogels en zoogdieren die we niet graag zien verdwijnen.
Ik hoop dat wanneer we met z’n allen proberen om een uilen vriendelijk beleid te voeren, dat we over een paar jaar op een windstille avond in februari weer kunnen genieten van overal roepende Steenuilen…!
de Steenuil, een allerbeste muizenjager….
Fotografie en tekst: Herman van der Hart
